 |
Cóc với đặc điểm mang chất độc của nó
Cóc là loại động vật thuộc lớp ếch nhái (Amphibia), bộ Anura, họ Bufonidae. Cóc mang trên cơ thể của nó các loại chất độc có ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của con người khi các chất độc này tiếp xúc qua da, niêm mạc hay dùng cóc làm thực phẩm để ăn không bảo đảm an toàn. Các tuyến sần sùi trên da cóc bài tiết ra một loại chất nhầy màu trắng, dính như keo, thường gọi là “nhựa cóc”, trong đó có hỗn hợp chất độc có khả năng gây nên tình trạng ảo giác, làm nghẽn các mạch máu và tăng huyết áp động mạch. Trong trứng, gan và mật cóc cũng chứa rất nhiều chất độc bufotoxine, đây là loại chất độc cực mạnh đủ gây chết người với một liều rất nhỏ. Nó gây rối loạn hệ thống tim mạch, thần kinh và có thể làm chết người. Độc tố của một con cóc có thể giết chết từ 4 - 5 người khỏe mạnh. Ngoài ra, một số loài cóc còn tiết ra độc tố tetrodotoxine là chất độc giống độc tố có trong loại cá nóc, thong qua cơ chế cộng sinh với vi khuẩn nên khi ăn cũng có thể bị ngộ độc như ăn cá nóc. Chất độc ở trong cóc cũng được phát hiện ở phía sau mắt, tuyến lưng và tuyến bụng.
Thịt cóc có phải là thực phẩm chống còi xương, suy dinh dưỡng ?
Có nhiều quan niệm của dân gian cho rằng, các loại thức ăn được chế biến từ loài cóc như: thịt cóc, bột cóc, thịt chà bông cóc... là một loại thực phẩm đặc biệt, được con người lựa chọn và thường sử dụng để chữa bệnh suy dinh dưỡng, còi xương và bổ sung chất dinh dưỡng cho trẻ em. Ở nước ta, chưa có một cơ sở hay tài liệu khoa học hiện đại nào nghiên cứu và công bố kết quả về công dụng chữa bệnh của thịt cóc hoặc khẳng định thịt cóc giàu chất đạm, có nhiều chất bổ dưỡng. Một số tài liệu Đông y có đề cập đến thịt cóc là nguồn dinh dưỡng rất giàu chất đạm, là một trong những bài thuốc chữa bệnh suy dinh dưỡng ở trẻ em. Nếu so sánh chất đạm có trong thịt cóc với một số loại thịt khác thường sử dụng thì tỷ lệ chất đạm tương đương nhau: thịt cóc tươi 22%, thịt gà 20%, thịt bò 21,5%... Ngoài ra, cũng giống như thịt của một số động vật khác, thịt cóc có chứa chất béo, các vi chất cần thiết như: sắt, kẽm… Đứng trên cơ sở khoa học, nếu các sản phẩm, thực phẩm tiêu dùng được chế biến từ thịt cóc được phép lưu hành trên thị trường với sự cho phép, chứng nhận của Bộ Y tế sẽ được công nhận là sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng. Ngược lại, nếu thịt cóc, bột cóc, thịt cóc chà bông... được chế biến từ các cơ sở chưa có giấy phép hành nghề, kinh doanh mặt hàng này hoặc người tiêu dùng tự chế biến đều được coi là sản phẩm, thực phẩm không đáng tin cậy, vì nó có thể sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng con người khi sử dụng. Không có gì bảo đảm được rằng, việc tự chế biến thịt cóc mà không có một chút sơ sót nhỏ nào để loại bỏ hoàn toàn các cơ quan chứa chất độc của cóc không lây lan sang phần thịt cóc ? Điều quan trọng là các đối tượng thường sử dụng thịt cóc, bột cóc, thịt cóc chà bông ... phần lớn là những trẻ em chậm lớn, còi xương, suy dinh dưỡng hoặc người bệnh suy nhược, cần bồi dưỡng sức khỏe. Các đối tượng này có sức đề kháng, chống lại với chất độc của cóc kém hơn nhiều so với người khỏe mạnh, nên thường bị nhiễm độc rất nặng khi ăn phải thực phẩm được chế biến từ cóc không bảo đảm an toàn.
Các triệu chứng xảy ra khi bị nhiễm chất độc của cóc
Các chất độc của cóc khi xâm nhập vào cơ thể người qua tiếp xúc ở da, niêm mạc hoặc ăn vào đường tiêu hóa... có thể gây nên tình trạng nhiễm độc. Tùy theo từng trường hợp, khi nhiễm độc nặng có thể bị tử vong. Nếu da ở tay, chân, niêm mạc mắt, miệng… dính “nhựa cóc” từ da cóc, cần nhanh chóng rửa kỹ vùng tiếp xúc này kịp thời nhiều lần bằng nước sạch. Nếu vùng da, niêm mạc có cảm giác rát nóng, bỏng hoặc sưng phồng lên thì đưa ngay bệnh nhân đi bệnh viện. Nếu để chất độc của cóc dính vào mắt, có thể bị viêm kết mạc, viêm giác mạc hoặc bị mù.
Khi ăn các thực phẩm được chế biến từ cóc không bảo đảm an toàn, có chứa các chất độc của cóc, sau khoảng 1 giờ hoặc có thể sớm hơn nếu có uống kèm rượu, bia, bệnh nhân cảm thấy chóng mặt, nổi đom đóm mắt, quay cuồng, đau như châm chích ở đầu ngón tay, ngón chân, tiếp theo là ói mửa dữ dội kéo dài, tiêu chảy, đau bụng, đặc biệt tim đập rất chậm với nhịp 40 lần/phút, có khi chậm hơn hoặc loạn nhịp hoàn toàn và tụt huyết áp động mạch. Một số trường hợp xuất hiện suy thận cấp, suy gan. Cuối cùng là bệnh nhân có thể bị tử vong trong vòng vài giờ sau đó. Phần lớn bệnh nhân bị tử vong do rối loạn dẫn truyền thần kinh tim không hồi phục.
Xử trí khi bị nhiễm độc do ăn thịt cóc
Nếu chất độc từ “nhựa cóc” ở trên lớp da cóc sần sùi dính vào da, niêm mạc thì phải rửa ngay chỗ tiếp xúc bằng nước sạch nhiều lần. Nếu chỗ tiếp xúc vẫn còn bị đau, rát, nóng, bỏng, sưng phồng... thì phải đến ngay cơ sở y tế để điều trị. Đặc biệt là nếu chất độc ở “nhựa cóc” dính vào mắt, sau khi rửa nhiều lần bằng nước sạch phải đến cơ sở y tế để khám và xử trí một cách đúng đắn vì bệnh nhân có thể bị viêm kết mạc, viêm giác mạc hoặc bị mù mắt.
Nếu ăn các thức ăn được chế biến từ thịt cóc có chất độc và biểu hiện bằng các triệu chứng lâm sàng ngộ độc sau khi ăn, cần phải nhanh chóng kích thích cho bệnh nhân nôn ói và mửa nhiều càng sớm càng tốt, sau đó đưa ngay vào bệnh viện. Tại bệnh viện, tiếp tục làm cho bệnh nhân nôn mửa, rửa dạ dày bằng dung dịch tanin 2%, dung carbon hoạt tính hấp thụ bớt chất độc còn sót lại. Cho người bệnh uống nước cam thảo, nước luộc đậu xanh, long trắng trứng. Điều trị các triệu chứng lâm sàng khác nếu xảy ra.
Hiện nay trên thực tế có các nguồn thực phẩm phong phú cung cấp rất nhiều chất đạm, chất khoáng từ các loại động vật như: thịt gà, thịt bò, thịt heo… và các loại thủy hải sản như: tôm, cua, cá hoặc sữa… Đối với trẻ em, người cao tuổi, còi xương, suy dinh dưỡng... cần phải cân nhắc, lựa chọn, sử dụng loại thực phẩm bảo đảm sự an toàn. Để đề phòng bị ngộ độc do ăn các loại thực phẩm được chế biến từ cóc có thể dẫn đến tử vong, tốt nhất là truyền thong giáo dục, vận động mọi người không ăn thịt cóc và các loại thực phẩm được chế biến từ cóc.
TTƯT. BS. Nguyễn Võ Hinh
nguồn: SKDS
Đăng ký nhận feed của phản hồi này
- 26/08/2009 09:38 - Uống sữa đậu nành cũng phải đúng cách
- 26/08/2009 09:36 - 9 lý do không được bỏ bữa sáng
- 26/08/2009 09:28 - Bữa sáng an toàn
- 26/08/2009 09:11 - Khi môi trường ô nhiễm - Ăn gì để phòng bệnh?
- 26/08/2009 09:07 - Người Việt đang ăn quá mặn
- 25/08/2009 15:18 - Tác hại do dị ứng thức ăn
- 25/08/2009 15:10 - Những điều cần tránh sau khi ăn
- 25/08/2009 13:31 - Những món ăn giải độc
- 25/08/2009 11:09 - Đũa dùng 1 lần, không tốt vì sao?
- 25/08/2009 10:59 - Hôn mê vì ăn đặc sản côn trùng
