Theo Cục Y tế dự phòng và Môi trường (Bộ Y tế), số bệnh nhân sốt xuất huyết đang gia tăng bất thường tại nhiều địa phương. Đáng chú ý, không chỉ tăng về số lượng, dịch sốt xuất huyết năm nay còn có biểu hiện phức tạp, với nhiều ca bệnh nặng, chủng virus gây bệnh cũng nguy hiểm hơn mọi năm.

Nhiều ca biến chứng nặng

Tính đến nay, cả nước ghi nhận hơn 47.000 trường hợp mắc sốt xuất huyết. So với cùng kỳ năm 2008, bệnh nhân sốt xuất huyết tăng 10,9%. Điểm đặc biệt năm nay, là số lượng bệnh nhân có biểu hiện sốt xuất huyết nặng nhiều hơn so với mọi năm, có những trường hợp bệnh nhân rất nặng vào viện trong tình trạng sốc, huyết áp không đo được, mạch không bắt được. Thậm chí có những bệnh nhân vào viện trong tình trạng ngừng tuần hoàn rất nặng... Và một trong những điểm khác biệt nữa của dịch sốt xuất huyết năm nay, chính là số bệnh nhân cư ngụ tại thành phố gia tăng, chiếm phần lớn các trường hợp mắc sốt xuất huyết tại các bệnh viện.

Theo các bác sĩ, ngoài những thay đổi bất thường của thời tiết, nguyên nhân chủ quan của người bệnh (tự điều trị sốt xuất huyết tại nhà vì nghĩ đó là sốt thông thường), phát hiện bệnh muộn, thì số ca nặng tăng và tỷ lệ tử vong cao một phần là do virus týp D1, loại gây sốt xuất huyết nặng và cấp tính. Điểm đặc biệt của týp sốt xuất huyết năm nay là tiểu cầu của người bệnh hạ nhanh, có người khi đến viện chỉ còn 4-5 tiểu cầu/ml máu, nếu không được truyền ngay, sẽ tử vong rất nhanh. Điều đáng lưu ý nữa, týp virus năm nay đặc biệt, ít biểu hiện chảy máu chân răng, xuất huyết tiêu hóa nhiều, biến chứng nhanh với người lớn từ ngày thứ 5-7, trẻ em từ ngày thứ 3-4. Vì thế nếu thấy sốt cao, đau người, người bệnh lử đử... nên đưa ngay tới bệnh viện để được xét nghiệm máu. Trường hợp để bệnh nhân sốt xuất huyết ở nhà, uống các thuốc hạ sốt có khả năng gây chảy máu và rất nguy hiểm.

Giao thoa nhiều dịch bệnh

Thông thường bệnh nhân sốt xuất huyết thường có quá trình diễn biến trong 7 ngày với các triệu chứng như sốt cao, liên tục đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, phát ban, buồn nôn, nôn hoặc có các biểu hiện xuất huyết tự nhiên như chấm xuất huyết dưới da, chảy máu mũi, chảy máu nướu răng, xuất huyết tiêu hóa... Trong 3 ngày đầu, bệnh nhân thường sốt cao từ 39-40oC, đau đầu, đau mình mẩy, ăn uống kém, mệt mỏi. Nguy hiểm thường ở ngày sốt thứ 3 đến ngày thứ 6, người bệnh mệt lả đi, đái ít, bứt rứt, mạch nhanh nhẹ, huyết áp tụt, nặng hơn nữa là không đo được mạch... Bệnh thường xảy ra ở trẻ dưới 15 tuổi. Tuy nhiên, do năm nay dịch sốt xuất huyết, tay - chân - miệng, cúm A/H1N1 chồng lên nhau cùng một lúc. Do cả ba bệnh này đều có triệu chứng ban đầu là sốt nên rất khó phân biệt bị sốt xuất huyết hay bị bệnh tay - chân - miệng hoặc cúm A/H1N1. Thực tế đã có những trường hợp nghi bị tay - chân - miệng cho nhập viện theo dõi nhưng sau đó lại là sốt xuất huyết. Có những trường hợp lúc đầu nghi là sốt xuất huyết nhưng lại là cúm A/H1N1.

Phân biệt bệnh sốt xuất huyết và bệnh cúm A/H1N1 Theo các bác sĩ, cả hai bệnh này đều có chung triệu chứng là sốt và đều do nhiễm siêu vi gây ra. Dựa trên một số triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng có thể thấy sự khác biệt của từng loại bệnh. Bệnh nhân sốt do cúm A/H1N1 luôn đi kèm với các triệu chứng ho, đau họng, sổ mũi, chảy nước mũi, nhức mình mẩy, nếu bệnh nặng có thêm triệu chứng đau ngực, khó thở. Xét nghiệm máu thì bạch cầu không tăng, tiểu cầu không giảm, dung tích hồng cầu bình thường. Trong khi đó, sốt do sốt xuất huyết thì bệnh nhân sốt cao 39-40oC, không ho, chảy nước mũi..., uống thuốc hạ sốt không đỡ. Sau khi sốt vài ngày, cơ thể xuất hiện lấm tấm các nốt xuất huyết dưới da.

Các chuyên gia y tế cho rằng, ban đầu rất khó chẩn đoán chính xác, những ngày đầu xét nghiệm máu chưa tìm ra siêu vi gây sốt xuất huyết, nên càng dễ bị chẩn đoán nhầm. Hơn nữa, nhiều trường hợp sốt xuất huyết sốc xuất hiện nhanh chóng với mạch nhanh nhỏ khó bắt, da lạnh nhớp mồ hôi, huyết áp hạ. Nếu không xử trí kịp thời, sốc diễn biến rất nhanh với huyết áp tụt xuống nhanh và đôi khi không đo được, mạch nhỏ khó bắt, bệnh nhân ở trạng thái lơ mơ, thở yếu và rất dễ tử vong. Đặc biệt những trường hợp có bệnh mạn tính diễn biến của bệnh càng bất thường.

Điều đáng lo ngại, một triệu chứng mà nhiều người rất dễ chủ quan là việc ngưng sốt. Thời điểm bệnh trở nặng, sẽ ngưng sốt nhưng lại lử đử, đau bụng, nôn ói, tay chân lạnh, tiểu ít... Khi thấy xuất huyết chân răng, nôn ra máu và đi ngoài phân đen thì phải đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Nếu bệnh nhân sốt từ 2 ngày trở lên, uống thuốc hạ sốt không đỡ thì phải nghĩ ngay đến nguy cơ đã mắc sốt xuất huyết. Tuyệt đối không cho người bệnh uống kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ, không cạo gió, không kiêng cữ ăn, không nhịn uống.... Bên cạnh đó, phải nằm ngủ màn, vệ sinh khu vực xung quanh nhà, diệt muỗi... Bởi nếu mắc sốt xuất huyết do týp virus Dengue gây bệnh thường sau khi khỏi bệnh sẽ được miễn dịch suốt đời, nhưng không miễn dịch đầy đủ với các tuýp virus khác. Do đó, nếu mắc bệnh lần thứ 2 với týp virus Dengue khác có thể bệnh cảnh sẽ nặng hơn và rất nguy hiểm.

Nguyễn Thị Liên