Đứa trẻ luôn hướng thiện và muốn mọi người coi mình không còn là con nít. Một trong những cách đơn giản để làm cho trẻ thấy mình là  được người lớn tôn trọng là dành một vị trí trang trọng cho những thành quả lao động của trẻ. Ở thành phố, cửa tủ lạnh, cánh cửa ra vào nhà bếp…, còn ở nông thôn là cánh cửa ra vào nhà hay cánh cửa tù quần áo.

Coi trọng những sáng tạo
Đứa trẻ luôn hướng thiện và muốn mọi người coi mình không còn là con nít. Một trong những cách đơn giản để làm cho trẻ thấy mình là  được người lớn tôn trọng là dành một vị trí trang trọng cho những thành quả lao động của trẻ. Ở thành phố, cửa tủ lạnh, cánh cửa ra vào nhà bếp…, còn ở nông thôn là cánh cửa ra vào nhà hay cánh cửa tù quần áo… có thể là nơi dùng để dán, để treo những tấm hình, những đồ thủ công nhỏ của đứa trẻ. Cũng có thể dùng vào việc này một tấm bảng gỗ treo vào tường ở chỗ có nhiều người qua lại. Còn nếu cha mẹ luôn miệng than phiền: “Con vẽ cái gì xấu vậy, vẽ lung tung, đừng bày bừa ra đó, cho hết vào sọt rác đi!” thì chắc chắn hậu quả sẽ tai hại về mặt tâm lý đối với trẻ.

Thông điệp thứ nhất của việc làm đó là thành quả lao động của trẻ được coi trọng. Hàng ngày, trẻ thấy cha mẹ dọn dẹp, bỏ vào sọt rác các loại giấy tờ vương vãi, song những trang vẽ của trẻ lại được dành một vị trí trang trọng. Trẻ thấy cha mẹ coi trọng việc làm của mình, cũng tức là coi trọng mình.

Thông điệp thứ hai: người lớn coi trọng nhận thức, cách nhìn của đứa trẻ đối với thế giới xung quanh nó. Có thể bức tranh vẽ không đẹp, bạn không hiểu trẻ vẽ cái gì, song đừng vội phê phán hay bảo nó vẽ lại hay vứt đi. Thấy cha mẹ dán tranh vẽ của mình lên, trẻ sẽ tự nhủ: “À, cha mẹ mình thấy mình cũng vẽ được đấy chứ, dù bản thân mình thấy cũng chẳng đẹp đẽ gì”. Việc làm của bạn cũng có nghĩa là bạn tôn trọng những cảm nghĩ, sự tưởng tượng của trẻ, khuyến khích nó tiếp tục bày tỏ những cảm xúc, những cách nhìn của riêng nó đối với thế giới xung quanh. Đứa trẻ sẽ tự nhủ: “Cha me thích mình vẽ, mình sẽ tiếp tục vẽ một tranh khác đẹp hơn. Mình cũng sẽ tập làm thơ, tập làm bài hát để xem cha mẹ có thích hay không”. Nếu bức vẽ quả là đẹp thì bạn nên nhận xét với đứa trẻ bạn thích cái gì ở bức tranh đó: đường nét, ý tưởng hay màu sắc…

Tuy nhiên nếu bản thân trẻ thấy bức tranh chẳng ra gì và muốn vứt đi thì cha mẹ chớ có đem treo hay dán lên. Làm như vậy trẻ sẽ hiểu rằng bạn muốn bêu xấu nó. Tác dụng sẽ ngược lại.

Thấy trẻ thích vẽ, hát, làm thơ… bạn hãy khuyến khích và tạo điều kiện cho trẻ tham gi các sinh hoạt đó ở câu lạc bộ hoặc các lớp học. Qua tiếp xúc với bè bạn và thầy cô, trẻ sẽ thêm tự tin và phát huy sở thích cùng năng khiếu của mình. Điều đó rất có lợi cho sự phát triển của trẻ về văn, thể, mỹ.

Trưởng thành trong tập thể.Trong gia đình, đứa trẻ là một thành viên nhỏ tuổi. Dù nó là anh cả hay chị cả đối với các em nhỏ hơn, trẻ vẫn phải phụ thuộc vào cha mẹ. Còn trong một nhóm, đứa trẻ là một thành viên ngang hàng với mọi thành viên khác, “vị trí xã hội” của trẻ có khác. Điều đó góp phần củng cố lòng tự tin của đứa trẻ.

Tham gia một ê-kíp hay một đội có lợi cho trẻ ở các mặt sau đây:

• Trẻ sẽ có tin thần phấn đấu vì đồng đội, vì “màu cờ sắc áo”. Thành tích cá nhân góp phần vào thành tích chung của cả đội. Ngược lại thành tích của đồng đội cũng là thành tích của trẻ. Trẻ sẽ học được những ưu điểm của đồng đội trong thi đấu. Trẻ cũng được sự động viên, khuyến khích của bè bạn hoặc của huấn luyện viên…

• Trẻ sẽ học được cách phối hợp như thế nào với bè bạn để đạt được thành tích cao. Và khi bị thất bại sẽ giúp trẻ không bi quan, nản chí.

• Tham gia vào những hoạt động có tính chất đồng đội như vậy, trẻ sẽ biết tập trung nổ lực để đạt được mục tiêu cụ thể trong một thời gian tương đối ngắn, khác hẳn với các công việc gia đình (không cần có sự tập trung cao độ) hay trong việc học hành, thời gian để đạt được mục tiêu cũng phải lâu hơn.

Tất cả những điều nói trên rất có lợi cho sự trưởng thành của trẻ về mặt nhân cách. Nhưng cũng cần lưu ý những điều sau đây:

• Quan tâm đồng đội của trẻ: ưu, nhược điểm gì; bạn nào tốt, bạn nào chưa tốt?

• Nếu đây là một đội tương đối cố định về mặt tổ chức, cần tìm chọn những huấn luyện viên tốt, nhất là về mặt nhân cách.

• Cần để trẻ tự chọn đội mà nó thích tham gia. Người lớn có thể góp ý song không áp đặt ý kiến của mình.

• Khi trẻ muốn từ bỏ đội nó đang tham gia, cần tìm hiểu nguyên nhân.

Tự tin trong tình huống khẩn cấpĐứa trẻ tự tin là khi gặp tình huống khẩn cấp, nguy kịch thì biết xử trí, đối phó một cách bình tĩnh, có thể tự cứu mình và cứu người có hiệu quả. Điều này có ý nghĩa thiết thực bởi vì đứa trẻ nhiều khi ở nhà hay đi lại trên đường chỉ một mình.

Hãy cho đứa trẻ tham gia các buổi học về cứu thương do tổ chức Chữ thập đỏ hướng dẫn: học cách cầm máu, băng bó, cố định xương gãy… Cho trẻ tập biết bơi, biết cách cứu người bị chìm dưới nước.

Dạy trẻ biết phải kịp thời xử trí ra sao trong các trường hợp khẩn cấp.Khi có cháy thì tắt cầu dao điện, hô to: cháy, cháy... nhiều lần, gõ kẻng hay gõ xoong, nồi để báo động cho mọi người xung quanh. Biết cách thoát nhanh ra khỏi nhà, biết rằng không được liều lĩnh chạy vào nơi đang cháy để tìm một vật gì đó.

Gọi các số điện thoại khẩn cấp. Hướng dẫn trẻ cách quay số, cách nói cho rõ ràng, bình tĩnh và ngắn gọn nội dung cần thông báo như địa chỉ, tình trạng khẩn cấp ra sao... Cho trẻ thực tập nhiều lần dưới sự hướng dẫn của người lớn.

Dạy cho trẻ hiểu ý nghĩa của ký hiệu.

Khi thấy ký hiệu này thì không được sờ đến, dùng đến hay nếm thử.

Dạy cho trẻ chạy đi báo ngay cho người lớn hoặc công an biết những gì nó thấy nguy hiểm và nó không được đụng đến: dây điện đường bị đứt, ống chích vứt dưới đất, súng đạn, lựu đạn...

Dạy đứa trẻ biết cách dùng dao, luôn nhắc nhở nó không được chơi với dao hay vật nhọn

Dạy cho trẻ biết khi ở nhà một mình, không được mở cửa cho bất cứ người lạ nào vào nhà, không nhận bất
cứ vật gì người lạ đưa, không đưa cho người lạ vật gì trong nhà, không tin bất cứ lời nào của người lạ dù họ nói đó là lời của ba mẹ nhắn về.

Khi đứa trẻ ở nhà một mình, dạy trẻ biết cách liên hệ bằng điện thoại với ba mẹ trong trường hợp cần thiết.

Đó là những điều tối thiểu cần lưu ý dạy cho đứa trẻ biết để nó được tự tin trong bất cứ trường hợp khó khăn hay nguy hiểm nào.